Νέα & Δραστηριότητες

Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καρκίνου του Παγκρέατος: Κατανόηση της Πρόκλησης, Αγκαλιάζοντας την Ελπίδα

Κάθε χρόνο η τρίτη Πέμπτη του Νοεμβρίου αφιερώνεται στην ενημέρωση και ευαισθητοποίηση σε έναν δύσκολο καρκίνο: τον παγκρεατικό καρκίνο.

Η Παγκόσμια Ημέρα Παγκρεατικού Καρκίνου αποτελεί μια αφορμή να μιλήσουμε για τη δυσκολία στην έρευνα, στη διάγνωση και θεραπεία του παγκρεατικού καρκίνου.

Σε αυτήν την Παγκόσμια Ημέρα Καρκίνου του Παγκρέατος, ας ενωθούμε στη δέσμευσή μας να ευαισθητοποιήσουμε, να διευκολύνουμε την κατανόηση της νόσου, και να εμπνεύσουμε ελπίδα μπροστά σε μια πρόκληση στον χώρο της ογκολογίας – τον καρκίνο του παγκρέατος.

Ο καρκίνος του παγκρέατος είναι ένας δύσκολος αντίπαλος, λόγω των ελαφρών συμπτωμάτων του στα πρώιμα στάδια. Αυτή η νόσος προκαλείται στο πάγκρεας, ένα όργανο ζωτικής σημασίας για την πέψη και τον έλεγχο της σάκχαρης στο αίμα. Παρά το γεγονός ότι είναι σχετικά σπάνιος, δημιουργεί σοβαρά προβλήματα λόγω της τάσης του να εξελίσσεται αθόρυβα μέχρι να φτάσει σε προηγμένο στάδιο, καθιστώντας δύσκολη την έγκαιρη διάγνωση.

Στατιστικά και Πραγματικότητες:

Τα στατιστικά γύρω από τον καρκίνο του παγκρέατος είναι ενδεικτικά της δυσκολίας της νόσου. Εκτιμάται ότι το πάνω από 1000 άνθρωποι σε όλο τον κόσμο διαγιγνώσκονται με καρκίνο παγκρέατος ημερησίως, ενώ τα ποσοστά επιβίωσης  παραμένουν ανάμεσα στα χαμηλότερα από όλους τους βασικούς τύπους καρκίνου. Ο δε ρυθμός εμφάνισής του αυξάνεται σε νεαρούς ενήλικες. Αυτό υπογραμμίζει την επείγουσα ανάγκη για προαγωγή της έρευνας, τη βελτίωση των διαγνωστικών μεθόδων και την ενίσχυση των στρατηγικών θεραπειών.

Η Αντίληψη του Ογκολόγου:

Ως ογκολόγοι, βρισκόμαστε στην πρώτη γραμμή της μάχης κατά του καρκίνου του παγκρέατος. Η αποστολή μας είναι να ενημερώνουμε για τον καρκίνο του παγκρέατος, να καθοδηγούμε τους ασθενείς μέσα από τις επιλογές θεραπείας και να συνεργαζόμαστε με τους ερευνητές για την προώθηση της καινοτομίας. Υπάρχουν προκλήσεις, αλλά υπάρχει και η αποφασιστικότητά μας να προχωρήσουμε στην κατανόηση των πολυπλοκοτήτων του καρκίνου του παγκρέατος.

Κύρια Μηνύματα για την Παγκόσμια Ημέρα Καρκίνου του Παγκρέατος:

  • Η έγκαιρη διάγνωση σώζει ζωές: Ενημέρωση για τα συμπτώματα, και για τους παράγοντες κινδύνου είναι κρίσιμα για την έγκαιρη διάγνωση που πάντα είναι ο δρόμος για καλύτερη έκβαση της νόσου. Για αυτό η άμεση επίσκεψη στον/στη παθολόγο μας όταν παρατηρούμε κάποια επίμονη αλλαγή (συμπτώματα), είναι κρίσιμη.

  • Πρόοδος στην Έρευνα: Υποστηρίζουμε και προωθούμε τη συνεχή έρευνα για τους μοριακούς μηχανισμούς, τους γενετικούς παράγοντες και τις νέες θεραπείες για τον καρκίνο του παγκρέατος. Η επένδυση στην έρευνα είναι κρίσιμη για την καλύτερη γνώση της νόσου και άρα την ανακάλυψη καινοτομιών που μπορούν να μετασχηματίσουν τα αποτελέσματα επιτρέψουν τη βέλτιστη αντιμετώπιση της νόσου.
  • Υποστήριξη Ασθενούς και Φροντιστή: Ως ογκολόγοι αναγνωρίζουμε τη τον συναισθηματικό φόρτο του καρκίνου του παγκρέατος στους ασθενείς και τις οικογένειές τους. Αναγνωρίζουμε την ανάγκη μιας ολιστικής φροντίδας, συμπεριλαμβανομένης της ψυχοκοινωνικής υποστήριξης και μέσα που βελτιώνουν την ποιότητα ζωής του ατόμου που νοσεί.
  • Επιλογές Υγιεινής Ζωής: Ένας υγιεινός τρόπος ζωής αποτελεί ένα εργαλείο πρόληψης, μειώνοντας τον κίνδυνο γενικώς για νόσους. Η διακοπή του καπνίσματος, μια ισορροπημένη διατροφή, η τακτική άσκηση και η διατήρηση ενός υγιούς βάρους, είναι μερικές από τις επιλογές ενός υγιεινού τρόπου ζωής που συνδέεται με την πρόληψη και την ποιότητα ζωής.
  • Συνεργασία: Ο καρκίνος του παγκρέατος είναι μια παγκόσμια πρόκληση που απαιτεί ενωμένη ανταπόκριση. Απαιτείται συνεργασία μεταξύ ερευνητών, επαγγελματιών υγείας και ομάδων υποστήριξης για τον κοινό ανταλλαγή γνώσεων, πόρων και βέλτιστων πρακτικών. Αυτή τη μάχη τη δίνουμε μαζί επιστήμονες, ασθενείς, φροντιστές.

Σε αυτό το σημείο αξίζει να αναφέρουμε την εργώδη προσπάθεια του Συλλόγου Καρκινοπαθών Φίλων Ιατρών Αθηνών (Κ.Ε.Φ.Ι.) καθώς σταθερά διοργανώνουν μία από τις πιο σπουδαίες συναντήσεις ασθενών, φροντιστών, γιατρών, ερευνητών, μια συνάντηση υψίστης σημασίας για την ενημέρωση ασθενών και επιστημόνων υγείας.

Η φετινή Επιστημονική Ημερίδα ήταν ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα και μπορείτε να την παρακολουθήσετε εδώ:

https://www.facebook.com/skkefi/videos/576666054600795

 

Αγκαλιάζοντας την Ελπίδα:

Οι επαναστατικές εξελίξεις στην ανοσοθεραπεία, τις στοχευμένες θεραπείες και την στοχευμένη ιατρική βρίσκονται στον ορίζοντα. Με την προώθηση της ευαισθητοποίησης, την υποστήριξη της έρευνας και την υποστήριξη για μια βελτιωμένη φροντίδα, μπορούμε συλλογικά να εργαστούμε προς ένα μέλλον όπου ο καρκίνος του παγκρέατος δεν θα είναι τόσο δυνατός αντίπαλος.

Ας σταθούμε μαζί, να μοιραστούμε γνώσεις και να εμπνεύσουμε ελπίδα σε αυτήν την Παγκόσμια Ημέρα Καρκίνου του Παγκρέατος.

Νοέμβριος 2023

 

Πηγές:

ΚΕΦΙ

International Agency for Research on Cancer

 

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

H Δρ. Έλενα Λινάρδου στον Αθήνα 9,84 στην εκπομπή “Μένουμε Αθήνα” για την κοινωνική ανισότητα στην καρκίνο του πνεύμονα

Ο μήνας Νοέμβριος είναι αφιερωμένος στην ευαισθητοποίηση για τον καρκίνο του πνεύμονα. Φέτος μια σπουδαία πρωτοβουλία είναι η εκστρατεία της Ελληνική Εταιρεία Καρκίνου Πνεύμονα (ΕΛ.Ε.ΚΑ.Π.) με τίτλο “προσοχή στο κενό”.

Η εκστρατεία αφορά στα κρίσιμα ζητήματα ενημέρωσης για την κοινωνική ανισότητα στον καρκίνο του πνεύμονα.

Όπως αναφέρεται στην εκστρατεία: “στην αντιμετώπιση του καρκίνου του πνεύμονα δεν έχουμε όλοι τις ίδιες ευκαιρίες. Κάποιοι βιώνουν καθημερινή το κενό”

Η Δρ. Έλενα Λινάρδου συνομιλεί με τη δημοσιογράφο Μαρία Παύλου και την εκπομπή “Μένουμε Αθήνα”στον Αθήνα9.84 για αυτή τη σπουδαία πρωτοβουλία.

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

Η Δρ. Ελένη Γαλάνη συμμετέχει στην πρωτοπόρα ψηφιακή δράση του Eyes of Light – Φορέας Τέχνης στην Υγεία και μιλά για τις παρενέργειες της χημειοθεραπείας

Ο μη κερδοσκοπικός οργανισμός Eyes of Light – Φορέας Τέχνης στην Υγεία υλοποιεί τη νέα ψηφιακή δράση “Ένα webcomic για τις γυναίκες με καρκίνο” σε συνεργασία με την δημιουργό κόμικς Γεωργία Ζάχαρη.
Στα πλαίσια αυτής της καινοτόμου δράσης, παρουσιάζονται αυτοτελείς ιστορίες κόμικ που εξερευνούν διαφορετικές πτυχές της ζωής των γυναικών με καρκίνο, αλλά και θα πλαισιώνονται από ενημερωτικό περιεχόμενο ιατρικού και ψυχοκοινωνικού ενδιαφέροντος.
Οι  Γυναίκες στην Ογκολογια υποστηρίζουν τη δράση και το μοναδικό έργο του Φορέα, καθώς πιστεύουμε στην όλιστική προσέγγιση και στην ουσιαστική σύμπραξη.
Η επιστήμη συναντά την τέχνη του κόμικ με ένα κοινό στόχο: την αλληλεγγύη και υποστήριξη των ατόμων με εμπειρία καρκίνου.
Η Δρ. Ελένη Γαλάνη, Παθολόγος – Ογκολόγος, Διευθύντρια Β’ Ογκολογικής Κλινικής του Metropolitan Hospital, καθώς και ιδρυτικό μέλος και μέλος της Συντονιστικής Επιτροπής του δικτύου «Γυναίκες στην Ογκολογία» (W4O Hellas), συζητά με την κα Φωτεινή Χριστοδούλου για τις παρενέργειες της χημειοθεραπείας.
Η Δρ. Γαλάνη δίνει πολύτιμες απαντήσεις σχετικά με τις παρενέργειες της χημειοθεραπείας και μας βοηθά να κατανοήσουμε καλύτερα ενδεχόμενες επιπτώσεις στην υγεία μας κατά τη διάρκεια των θεραπειών για τον καρκίνο.
Τη συζήτηση μπορείτε να την παρακολουθήσετε εδώ
ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

Στούντιο με Θέα ΑΝΤ1: Μια ελπιδοφόρα ενημέρωση για την τεχνολογία MRNA από τη Δρ. Σαριδάκη στη δημοσιογράφο Φαίη Μαυραγάνη

Κυριακή 5/11/2023 η Δρ. Ζένια Σαριδάκη, Παθολόγος – Ογκολόγος, Δ/ντρία στην Α’  Ογκολογική Κλινική Metropolitan Hospital ήταν καλεσμένη της Φαίης Μαυραγάνη στην εκπομπή Στούντιο με Θέα ANT1 για μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα συζήτηση για τη θεραπευτική επανάσταση κατά του καρκίνου με την ΜRNA τεχνολογία.

Η τεχνολογία αυτή έγινε ευρέως γνωστή κατά την διάρκεια της πανδημίας, και άνοιξε το δρόμο για την εφαρμογή της και στη θεραπεία του καρκίνου.

Αναφερόμαστε στο επόμενο μεγάλο βήμα στην ογκολογία, μιλώντας πλέον για εμβόλια κατά του καρκίνου!

Με την ΜRNA τεχνολογία μπορούμε να δημιουργήσουμε συγκεκριμένα εμβόλια έναντι συγκεκριμένων πρωτεϊνών που βρίσκονται στην επιφάνεια των καρκινικών κυττάρων.

Άρα μιλάμε για ιατρική ακριβείας και εξατομικευμένη θεραπεία.

Σε κλινικές μελέτες, τα εμβόλια ΜRNA σε συνδυασμό με ανοσοθεραπεία έχουν δοκιμαστεί σε αρκετούς τύπους καρκίνου, ιδίως στο μελάνωμα.

Το πλέον σημαντικό είναι ότι αναφερόμαστε σε μια τεχνολογία που υπάρχει και στη χώρα μας.
Η πρώτη κλινική μελέτη ΜRNA εμβολίου για ασθενείς με μελάνωμα στην Ελλάδα έχει μόλις ξεκινήσει στην Α΄ Ογκολογική Κλινική στο Metropolitan Hospital

Είμαστε ιδιαίτερα χαρούμενοι για αυτήν την προοπτική που η επιστημονική καινοτομία θα προσφέρει στους ασθενείς!

Το βίντεο στο προσωπικό site της Δρ. Σαριδάκη

Στούντιο με Θέα ΑΝΤ1: θεραπευτική επανάσταση κατά του καρκίνου με την MRNA τεχνολογία

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

Ο μήνας Οκτώβριος υπήρξε σημαντικός στην κοινή μάχη ογκολόγων και κοινωνίας ενάντια στον καρκίνο.

Έγκριτη ενημέρωση

Ένας μήνας πλούσιος σε αρθρογραφία, συνεντεύξεις, podcasts ειδικών που μιλούν στα μέσα για να ενημερώσουν έγκριτα και απλά το κοινό για τις νέες εξελίξεις στην ογκολογία.

Η Δρ. Ελένη Γαλάνη ήταν καλεσμένη σε ένα podcast όπου η Ελιάνα Χρυσικοπούλου θέτει ερωτήσεις για τον καρκίνο του μαστού που μας αφορούν όλους, αλλά και ερωτήσεις out of the box που αγγίζουν τις ιδιαιτερότητες της χώρας μας, όπως για παράδειγμα τις ακριτικές περιοχές, που εμείς ως Γυναίκες στην Ογκολογία έχουμε επισκεφτεί για ενημέρωση και δωρεάν εξετάσεις.

Η Δρ. Ζένια Σαριδάκη ήταν καλεσμένη σε μια συνέντευξη στο ραδιόφωνο του ΣΚΑΙ 100,3 και στην εκπομπή «Ιστορίες με Δράκου», στην οποία η δημοσιογράφος κ. Δράκου δίνει χώρο και χρόνο να απαντηθούν ερωτήματα σημαντικά για την πρόληψη ενάντια του καρκίνου του μαστού, αλλά και για τα δεδομένα στη χώρα μας.

Ένας μήνας με καινοτόμες δράσεις

Καινοτομία, όμως, και στις δράσεις μας. Συναντηθήκαμε στο Αμφιθέατρο του Metropolitan Hospital να τιμήσουμε το προσωπικό για την αφοσίωση του στη μάχη για την προαγωγή της υγείας για ένα σεμινάριο Face Yoga,. Μια πρωτοβουλία των Γυναικών στην Ογκολογία σε συνεργασία με την κα Μαρία Παμπουκίδη, πιστοποιημένη Face Yoga Coach,  η οποία υπηρετεί την ολιστική προσέγγιση με στόχο πάντοτε την υγεία, με τη στενή αλλά και την ευρεία της έννοια.

Ο Οκτώβριος, όμως, αποτέλεσε και μήνα έναρξης μιας καινοτόμου δράσης του Eyes of Light – Φορέας Τέχνης στην Υγεία με εβδομαδιαίες αυτοτελείς ιστορίες σε ένα webcomic για τις γυναίκες με καρκίνο με εικονογράφηση της Γεωργίας Ζάχαρη! Κάθε νέα ιστορία επικεντρώνεται σε μία θεματική ενότητα και συνοδεύεται από δημιουργικές δραστηριότητες ή από ενημέρωση πάνω σε ιατρικά – ψυχοκοινωνικά ζητήματα. Με αιγίδα και επιχορήγηση του Υπουργείου Πολιτισμού.

Η γιορτή της ογκολογίας

Ο Οκτώβριος, όμως, ήταν και ένας μήνας, γιορτή της Ογκολογίας.

Τριπλή βράβευση της ΕΟΠΕ στα Healthcare Business Awards. Στο πρόσωπο της ΕΟΠΕ βραβεύτηκε ο Έλληνας Ογκολόγος που απόλυτο μέλημά του είναι η ενημέρωση, η εκπαίδευση και η παροχή της βέλτιστης φροντίδας για τους ογκολογικούς ασθενείς.

Και φυσικά το ετήσιο ESMO 2023, το μεγαλύτερο ογκολογικό γεγονός στην Ευρώπη, με την Ελλάδα να έχει δυναμική παρουσία.

Η δική μας Έλενα Λινάρδου συμμετείχε σαν Committee member, invited speaker και poster presenter, παρουσιάζοντας τα πρώτα αποτελέσματα της μελέτης ClIMEDIN της HeCOG, με ενθουσιασμό γι’ αυτή την πολύπλευρη ομαδική δουλειά! Αλλά και και συμμετοχή Forum των ESMO Women for Oncology σε ένα πάνελ με παλμό και ενθουσιασμό, γιορτάζοντας τα 10 χρόνια προσπαθειών και δράσεων για την αντιμετώπιση της έμφυλης ανισότητας στην κοινότητάς μας.

Παρούσα και η δική μας Αθηνά Χριστοπούλου με την Ογκολογική Μονάδα του Νοσοκομείου «Άγιος Ανδρέας» παρούσα με τη συμμετοχή σε τρεις αναρτημένες ανακοινώσεις, αλλά και ιδιαίτερη τιμή η συμμετοχή στην επιστημονική επιτροπή μιας σημαντικής κλινικής μελέτης για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας που ανέδειξε ένα νέο standard of care!!!

Χαρά και τιμή για τις Women in Oncology – Γυναικες στην Ογκολογια, καθώς η καθηγήτρια Αμάντα Ψυρρή βραβεύτηκε για την προσφορά της ως μέλος της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Κλινικής Ογκολογίας (ESMO). Αυτό το βραβείο αναγνωρίζει, τιμά και ανταμείβει τα μέλη της ESMO για τη μοναδική τους αφοσίωση στην Εταιρεία.

Ένας σπουδαίος Οκτώβριος, με σημαντικές εξελίξεις και προσφορά! Ένα μεγάλο μπράβο σε όλους!

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

Δρ. Ελένη Γαλάνη: Καρκίνος του πνεύμονα: Οι κινήσεις που προλαμβάνουν το 50% των περιπτώσεων νόσου

Καρκίνος του πνεύμονα: Οι κινήσεις που προλαμβάνουν το 50% των περιπτώσεων νόσου

Η ΑΠΟΨΗ ΤΟΥ ΕΙΔΙΚΟΥ

Με ποιες καθοριστικές αλλαγές στον τρόπο ζωής μπορούμε να μειώσουμε τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του πνεύμονα; Την απάντηση δίνει στο ygeiamou η δρ Ελένη Γαλάνη, Παθολόγος – Ογκολόγος, Αναπληρώτρια Διευθύντρια Β’ Ογκολογικής Κλινικής Metropolitan Hospital

Ο καρκίνος του πνεύμονα είναι ο πιο συχνός στους άνδρες και ο δεύτερος πιο συχνός στις γυναίκες, ενώ αποτελεί την κύρια αιτία θανάτου από καρκίνο παγκοσμίως. Στη χώρα μας υπολογίζεται ότι 6.786 συνάνθρωποί μας έχασαν τη ζωή τους από καρκίνο του πνεύμονα το 2020.

Ωστόσο ο καρκίνος του πνεύμονα, όσο και πολλοί άλλοι τύποι καρκίνου, θα μπορούσε να προληφθεί. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι μισές περίπου περιπτώσεις καρκίνου θα μπορούσαν να προληφθούν με στοιχειώδεις αλλαγές στον τρόπο ζωής.

Στον καρκίνο του πνεύμονα ο πρώτος παράγοντας κινδύνου είναι αποδεδειγμένα το κάπνισμα, συνεπώς η αλλαγή θα ήταν η διακοπή του καπνίσματος. Πάνω από το 80% των περιπτώσεων του καρκίνου του πνεύμονα οφείλονται στο κάπνισμα. Ο δεύτερος παράγοντας κινδύνου είναι η παχυσαρκία, η οποία συνδέεται με πάνω από 10 διαφορετικούς τύπους καρκίνου. Η σωστή διατροφή καθώς και η αυξημένη σωματική δραστηριότητα αποτελούν διαπιστωμένα βασική ασπίδα απέναντι στον καρκίνο. Επίσης οι προληπτικές εξετάσεις ελέγχου όπως η μαστογραφία, η κολονοσκόπηση, το τεστ Παπανικολάου αλλά και το εμβόλιο εναντίων του ιού των κονδυλωμάτων συνεισφέρουν σημαντικά στη μείωση των θανάτων από καρκίνο. Όμως, σήμερα, εκτός από την υιοθέτηση μιας κουλτούρας πρόληψης, έχουμε και άλλα πολύ σημαντικά όπλα στα χέρια μας για τη μάχη εναντίον του καρκίνου, σε όλα τα στάδιά του. Ας δούμε όλα τα όπλα μας αναλυτικά», συνεχίζει.

Πρόληψη του καρκίνου του πνεύμονα μέσω του τρόπου ζωής

Το πρώτο πράγμα που πρέπει να βγάλουμε από τη ζωή μας είναι το κάπνισμα. Μάλιστα, δεδομένου ότι είναι πολύ νωρίς ακόμα για να μιλήσουμε για την ασφάλεια και για τις πιθανές ανεπιθύμητες ενέργειες των εναλλακτικών μορφών καπνίσματος (άτμισμα ή θέρμανση του καπνού), και καθώς και αυτές εμπλέκουν νικοτίνη ή/και διάφορα χημικά, το καλύτερο απ’ όλα για την υγεία μας θα ήταν να αποφύγουμε κάθε μορφή καπνίσματος. Επίσης στη διατροφή μας θα πρέπει να αποφεύγουμε τις τροφές που έχουν συντηρητικά, καθώς και γενικά τις υπερεπεξεργασμένες τροφές. Θα πρέπει επίσης να περιορίσουμε την κατανάλωση αλκοόλ, καθώς αυτή επιβαρύνει πολύ τον οργανισμό και συσχετίζεται θετικά με την αύξηση της συχνότητας του καρκίνου. Αν σ’ έναν τέτοιο τρόπο ζωής βάλουμε και την άσκηση τότε έχουμε ένα «πακέτο» πρόληψης.

Προσυμπτωματικός έλεγχος για καπνιστές (και πρώην καπνιστές)

Τα τελευταία χρόνια έχει αναπτυχθεί ένας αποτελεσματικός προσυμπτωματικός έλεγχος για καπνιστές (και πρώην καπνιστές που έχουν διακόψει το κάπνισμα λιγότερο από 15 χρόνια). Πρόκειται για τη λεγόμενη αξονική τομογραφία χαμηλής δόσης, η οποία έχει τη δυνατότητα να διαγνώσει τον καρκίνο του πνεύμονα σε πρώιμο στάδιο. Η πραγματοποίηση ετησίως μιας αξονικής τομογραφίας χαμηλής δόσης χωρίς σκιαγραφικό για τα άτομα άνω των 50 ετών, φαίνεται να μειώνει σημαντικά τη θνητότητα από καρκίνου του πνεύμονα. Αυτό, γιατί η ανίχνευσή του σε πρώιμο στάδιο αυξάνει την πιθανότητα πλήρους ίασης, σε αντίθεση με τις περιπτώσεις καρκίνου του πνεύμονα που διαγιγνώσκονται σε προχωρημένο στάδιο, οπότε εκεί δεν μιλάμε για ίαση αλλά για παράταση ζωής» εξηγεί.

Νέες θεραπείες

Σήμερα εκτός από τη χημειοθεραπεία, ασθενείς και ογκολόγοι έχουμε στη διάθεσή μας και μια σειρά από καινούργιες, έξυπνες θεραπείες. Έχουμε τη δυνατότητα να «κοιτάζουμε» τι έχει «χαλάσει» στο γονίδιο, να το βρίσκουμε και να το στοχεύουμε με τις λεγόμενες στοχευμένες θεραπείες, οι οποίες σε κάποιες περιπτώσεις είναι και πολύ φιλικές, είναι π.χ. χάπια από του στόματος, και δίνουν στον ασθενή όχι μόνο παράταση της ζωής του αλλά και ποιότητα ζωής, αυτό που λέμε ποιοτική επιβίωση. Ένα άλλο δυνατό όπλο που έχουμε στα χέρια μας σήμερα εκτός από τις στοχευμένες θεραπείες είναι η ανοσοθεραπεία. Η ανοσοθεραπεία ή καλύτερα οι ανοσοθεραπείες φαίνεται να κάνουν τη διαφορά στην πρόγνωση και στην επιβίωση των ασθενών με καρκίνο του πνεύμονα.

Γνωρίστε τον Ειδικό

Πηγή: ygeiamou.gr

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

ΣΚΑΙ 100,3 Ιστορίες με Δράκου και Δρ. Ζένια Σαριδάκη

Τελευταία ημέρα του Οκτωβρίου σήμερα, του μήνα που είναι αφιερωμένος στη μάχη ενάντια στον καρκίνο του μαστού. Μια μάχη που μας αφορά όλους, γυναίκες και άντρες, μια μάχη που δίνεται κάθε μέρα, όλους τους μήνες του χρόνου.

Με αφορμή τον μήνα ευαισθητοποίησης, αλλά και την Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καρκίνου του Μαστού, οι ογκολόγοι σε συνεργασία με τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, δίνουν τη δική τους μάχη από κοινού για μια έγκυρη και έγκριτη ενημέρωση του κοινού για τη νόσο.

Ας ακούσουμε μια ενδιαφέρουσα συνέντευξη της Δρ. Ζένιας Σαριδάκη, Πρόεδρος Εταιρείας Ογκολόγων Παθολόγων Ελλάδας (ΕΟΠΕ), αλλά και μέλος της Συντονιστικής Επιτροπής των “W4O- Hellas”  στη ραδιοφωνική συχνότητα του ΣΚΑΙ 100,3 και την εκπομπή Ιστορίες με Δράκου με τη δημοσιογράφο κα Κατερίνα Δράκου και τις εύστοχες ερωτήσεις που θέτει και απασχολούν όλους μας

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

Podcast Ελιάνα Χρυσικοπούλου & Ελένη Γαλάνη: Ολα όσα πρέπει να ξέρεις για τον καρκίνο του μαστού

Πώς η πρόληψη και η έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου του μαστού ξεκλειδώνουν περισσότερες θεραπευτικές επιλογές, ενώ παράλληλα κανονίζουν το επόμενό τους ραντεβού για μαστογραφία.

Ο Οκτώβριος τελειώνει, τα ροζ κορδελάκια έχουν κάνει την εμφάνιση τους και η Ελιάνα Χρυσικοπούλου ξέρει «Από πού να αρχίσει» αυτό το επεισόδιο.

Παρέα με την Παθολόγο – Ογκολόγο και Διδάκτορα του Πανεπιστημίου Αθηνών Ελένη Γαλάνη, συζητούν πώς η πρόληψη και η έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου του μαστού ξεκλειδώνουν περισσότερες θεραπευτικές επιλογές, ενώ παράλληλα κανονίζουν το επόμενό τους ραντεβού για μαστογραφία.

Στο εν λόγω επεισόδιο με τίτλο «Ολα όσα πρέπει να ξέρεις για τον καρκίνο του μαστού» θα ακούσετε, μεταξύ άλλων:

1:09 Η αξία της πρόληψης του καρκίνου του μαστού σύμφωνα με τους αριθμούς.
2:55 Η δόκτωρ Ελένη Γαλάνη εξηγεί ποιες ηλικίες οφείλουν να είναι σε επαγρύπνηση για τον καρκίνο του μαστού.
4:06 Ο ρόλος του κληρονομικού παράγοντα στην ασθένεια αυτή και τι πρέπει να κάνουμε αν αυτό υφίσταται.
5:40 Η πορεία του καρκίνου του μαστού, όταν η διάγνωση είναι έγκαιρη.
7:25 Τι είναι το πρόγραμμα «Φώφη Γεννηματά» και ποιες γυναίκες αφορά.
8:27 Πώς οι εξατομικευμένες θεραπείες επηρεάζουν το προσδόκιμο επιβίωσης από τον καρκίνο του μαστού.
9:10 Η συνεργασία των ιατρικών ειδικοτήτων που χρειάζεται για να ιαθεί ο καρκίνος του μαστού.
9:58 Οι νέες δυνατότητες στην αντιμετώπιση του καρκίνου του μαστού μέσα από την ορμονική θεραπεία.
10:48 Μπορεί μια γυναίκα να αποφασίσει ποια θα είναι η θεραπευτική οδός που θα ακολουθήσει;
12:13 Εναλλακτικές μορφές πρόληψης πέρα από τη μαστογραφία.
12:54 Οι συχνότερες απορίες των γυναικών για τον καρκίνο του μαστού, οι μύθοι και οι αλήθειες.
14:07 Οι γεωγραφικές διακρίσεις στην πρόσβαση των γυναικών σε ιατρικό προσωπικό.
15:39 Η δύναμη των γυναικών που αντιμετωπίζουν περίπτωση καρκίνου του μαστού και οι ελπίδες που μπορεί να τους δώσει η πρόληψη.

Το Podcast στο Spotify

Πηγή: Το Βήμα

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

Αμάντα Ψυρρή: Κονδυλώματα και Καρκίνος του στοματοφάρυγγα – Ποιος υπότυπος ΗPV είναι υπαίτιος

Το ΘΕΜΑ και οι ιστοσελίδες protothema.gr και ygeiamou.gr αναδεικνύουν την αξία του εμβολιασμού, της πλέον αποτελεσματικής παρέμβασης Δημόσιας Υγείας για την πρόληψη ασθενειών, μέσα από σειρά άρθρων που υπογράφουν έγκριτοι επιστήμονες. Διαβάστε το άρθρο της Αμάντας Ψυρρή είναι Καθηγήτρια Παθολογίας της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ, Διευθύντρια Β’ Προπαιδευτικής Παθολογικής Κλινικής του νοσοκομείου Αττικόν, πρόεδρος της Επιτροπής Υποψηφιοτήτων της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Ιατρικής Ογκολογίας (ESMO)

Ο ιός HPV (Human PapillomaVirus) συνδέεται αιτιολογικά με τον καρκίνο του στοματοφάρυγγα και είναι σεξουαλικά μεταδιδόμενος. Υπολογίζεται ότι η συντριπτική πλειονότητα (85-90%) των σεξουαλικά ενεργών ατόμων θα μολυνθούν από τον ιό κάποια περίοδο της ζωής τους αλλά το πώς ο χρόνος, ο αριθμός, και οι τύποι των σεξουαλικών συμπεριφορών επηρεάζουν τον κίνδυνο καρκινογένεσης και γιατί κάποιοι άνθρωποι αναπτύσσουν καρκίνο και άλλοι όχι παραμένουν ανοιχτά ερωτήματα.
Η ιδιότητα του HPV ως ογκογόνου ιού περιγράφηκε το 1983, όταν ο Harald Zur Hausen ανακάλυψε ότι ιός μπορεί να προκαλέσει καρκίνο τραχήλου της μήτρας, ανακάλυψη για την οποία ο Zur Hausen έλαβε το βραβείο Νobel της Φυσιολογίας το 2008. Υπάρχουν αρκετοί τύποι HPV αλλά μόνον κάποιοι, οι οποίοι χαρακτηρίζονται υψηλού κινδύνου, προκαλούν καρκίνο. Ο ιός HPV συνήθως εκριζώνεται από το ανοσοποιητικό σύστημα αλλά ένα μικρό ποσοστό των ατόμων, που έχουν μολυνθεί από στελέχη HPV υψηλού κινδύνου, θα αναπτύξουν εμμένουσα λοίμωξη που μπορεί να εξελιχθεί σε καρκίνο. Όσον αφορά στον καρκίνο τραχήλου της μήτρας, θεωρείται ότι 3-5% των λοιμώξεων εξελίσσονται σε προκαρκινικές βλάβες.

Η επίπτωση του καρκίνου στοματοφάρυγγα παγκοσμίως

Στις Ηνωμένες Πολιτείες ο HPV συνδέεται αιτιολογικά με το 100% των περιπτώσεων καρκίνου τραχήλου της μήτρας, 80% καρκίνου στοματοφάρυγγα, 50% καρκίνου κόλπου, 50% καρκίνου αιδοίου, 50% καρκίνου πέους και 80% των περιπτώσεων καρκίνου πρωκτού. Ο HPV σχετιζόμενος καρκίνος συνήθως αναπτύσσεται δεκαετίες μετά την αρχική λοίμωξη. Έτσι και στον τράχηλο της μήτρας, η καρκινογένεση από ιό HPV εξελίσσεται από προκαρκινικές βλάβες σε καρκίνο συνήθως πολλά χρόνια μετά την αρχική λοίμωξη. Σύμφωνα με το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων των ΗΠΑ (Center for Disease Control-CDC), κάθε χρόνο στη χώρα διαγιγνώσκονται 3.500 νέα περιστατικά καρκίνου του στοματοφάρυγγα (αμυγδαλή, βάση γλώσσας, φάρυγγα) σε γυναίκες και 16.200 σε άνδρες. Το 2021 διαγνώσθηκαν περίπου 100.000 νέα περιστατικά καρκίνου στοματοφάρυγγα παγκοσμίως.
Προηγούμενες μελέτες έχουν αναφέρει ότι το αποδιδόμενο ποσοστό του HPV-θετικού (HPV+) στοματοφαρυγγικού καρκίνου είναι χαμηλό στις νότιες χώρες της Ευρώπης σε σύγκριση με τις χώρες της Βόρειας Ευρώπης (~9–24% έναντι ~50%). Στην Ευρώπη απουσιάζουν αξιόπιστα επιδημιολογικά δεδομένα για τη διερεύνηση της συσχέτισης του HPV με τον καρκίνο στοματοφάρυγγα.

Η ελληνική μελέτη

H μελέτη ORPHEAS αξιολόγησε την επίπτωση των HPV+ καρκίνων στοματοφάρυγγα στην Ελλάδα την περίοδο από το πρώτο τρίμηνο του 2017 έως το τρίτο τρίμηνο του 2022. Στη μελέτη εντάχθηκαν 150 ασθενείς με καρκίνο στοματοφάρυγγα και ο όγκος τους αξιολογήθηκε για την παρουσία του γονιδιώματος του ιού και την έκφραση της πρωτεΐνης p16. Η ανάλυση 147 περιστατικών που ήταν κατάλληλοι για αξιολόγηση με βάση τα κριτήρια ένταξης έδειξε ότι οι περισσότεροι ασθενείς ήταν άνδρες (77%). Ο καρκίνος του στοματοφάρυγγα σχετιζόμενος με HPV εμφανίζεται σε νεαρότερη ηλικία σε σχέση με τον HPV αρνητικό καρκίνο στοματοφάρυγγα. Η μέση ηλικία κατά τη διάγνωση του καρκίνου στοματοφάρυγγα ήταν 58 έτη για τους HPV+ και 64 έτη για τους HPV αρνητικούς. Οι ασθενείς με HPV αρνητικούς καρκίνους ήταν σε μεγαλύτερο ποσοστό καπνιστές σε σχέση με τους HPV θετικούς. Συγκεκριμένα, το 48% των ασθενών με HPV αρνητικό καρκίνο ήταν καπνιστές έναντι 29% των HPV θετικών ενώ 33% των HPV θετικών ασθενών δεν είχαν καπνίσει ποτέ. Οι πιο συχνές ανατομικές εντοπίσεις του όγκου στους HPV+ ήταν οι αμυγδαλές (65%) και η βάση της γλώσσας (25%). Μεταξύ των 147 ασθενών που συμπεριελήφθησαν στην ανάλυση, το ποσοστό των HPV+ καρκίνων (συνδυασμένη θετικότητα DNA/p16) ήταν 52%. Ο HPV υπότυπος 16 ανιχνεύθηκε στο 97% των δειγμάτων HPV+ καρκίνου στοματοφάρυγγα.

Η προστασία του εμβολιασμού

Δεδομένου ότι ένας σημαντικός αριθμός περιστατικών καρκίνου στοματοφάρυγγα μπορούν να αποφευχθούν, εφόσον σχετίζονται αιτιολογικά με τον HPV16, ο οποίος καλύπτεται από το εμβόλιο κατά του HPV, υπογραμμίζεται η σημασία του εμβολιασμού. Μία πρόσφατη μελέτη στη Μεγάλη Βρετανία έδειξε ότι μέσα σε 13 χρόνια χορήγησης του εμβολίου, υπήρχαν 87% λιγότερες περιπτώσεις καρκίνου τραχήλου της μήτρας σε νεαρές γυναίκες που εμβολιάστηκαν μεταξύ 12 και 13 ετών σε σύγκριση με μη εμβολιασμένες γυναίκες.
Πριν από λίγο καιρό, η συνταγογράφηση του προτεινόμενου 9δύναμου εμβολίου έγινε πλέον εφικτή μέσω ΗΔΙΚΑ για τους επαγγελματίες υγείας, ενώ παράλληλα δόθηκε η δυνατότητα για πρώτη φορά στα αγόρια να αποκτήσουν πρόσβαση στο εμβόλιο με πλήρη αποζημίωση. Η σύσταση είναι ο εμβολιασμός να πραγματοποιείται στο «ηλικιακό παράθυρο» από 9 έως 11 ετών πριν από την έναρξη της σεξουαλικής δραστηριότητας. Έτσι, η Ελλάδα ανήκει πια στις 28 χώρες της ευρωπαϊκής περιφέρειας του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (Π.Ο.Υ.) που αποζημιώνουν και τον εμβολιασμό των αγοριών, από τις συνολικά 47 που αποζημιώνουν τον εμβολιασμό για τον HPV.

*Η κυρία Αμάντα Ψυρρή είναι Καθηγήτρια Παθολογίας της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ, Διευθύντρια Β’ Προπαιδευτικής Παθολογικής Κλινικής του νοσοκομείου Αττικόν, πρόεδρος της Επιτροπής Υποψηφιοτήτων της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Ιατρικής Ογκολογίας (ESMO).

*Η MSD Ελλάδος υποστηρίζει την πρωτοβουλία του «Πρώτου Θέματος» να αναδείξει τη σημασία του εμβολιασμού. Η φαρμακευτική εταιρεία δεν έχει καμία ανάμειξη στην επιλογή των αρθρογράφων και στο περιεχόμενο των κειμένων.

 

Πηγή: ygeiamou.gr

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

25 Οκτωβρίου: Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καρκίνου του Μαστού

Η 25η Οκτωβρίου είναι η Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καρκίνου του Μαστού, ενώ ο μήνας Οκτώβριος έχει καθιερωθεί ως μήνας πρόληψης και ενημέρωσης για τη νόσο.

Στόχος είναι η ευαισθητοποίηση για την πρόληψη, την έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία.  Ο καρκίνος του μαστού είναι ο συχνότερος τύπου καρκίνου στις γυναίκες και πρώτη αιτία θανάτου από καρκίνο στις γυναίκες. Περίπου 1 στις 8 γυναίκες θα αναπτύξει καρκίνο μαστού σε κάποια φάση στη ζωή της.  Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, περισσότερες από 1.600.000 γυναίκες το χρόνο διαγιγνώσκονται με καρκίνο μαστού, στην Ευρώπη Στην Ευρώπη, περισσότερες από 450.000 γυναίκες εμφανίζουν καρκίνο στο μαστό. Περίπου 140.000 χάνουν τη ζωή τους λόγω της νόσου.  Στην Ελλάδα ο αριθμός των νέων περιστατικών που αναφέρεται ετησίως  κάθε χρόνο υπολογίζεται στις 7.000.

Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ο καρκίνος μαστού αφορά και τους άντρες. Η συχνότητα εμφάνισης του είναι σε ποσοστό <1% του συνόλου των καρκίνων του μαστού και 1% των καρκίνων στους άνδρες. Δυστυχώς δεν υπάρχει επαρκής ενημέρωση στον ανδρικό πληθυσμό για πρόληψη και έγκαιρη διάγνωση.

Άρα ο καρκίνος του μαστού αφορά όλους μας, γυναίκες και άντρες.

Η έγκαιρη διάγνωση είναι κρίσιμη, καθώς, αν εντοπιστεί η νόσος σε πρώιμο στάδιο μπορεί να αντιμετωπιστεί με επιτυχία, ενώ η επιστήμη έχει κάνει σημαντική πρόοδο τα τελευταία χρόνια με την εξατομίκευση της θεραπείας.

Ο προληπτικός έλεγχος και η έγκαιρη διάγνωση καθιστούν τον καρκίνο του μαστού μια ιάσιμη νόσο, ενώ αν η ασθένεια εντοπισθεί σε προχωρημένα στάδια τότε οι πιθανότητες πλήρους θεραπείας μειώνονται αισθητά.

3 απλά βήματα πρόληψης

1. Έλεγχος από τον γιατρό και τακτικές εξετάσεις

Μαστογραφία:  Η σημαντικότερη μέθοδος/εξέταση για τη διάγνωση του καρκίνου του μαστού παραμένει η μαστογραφία. Η ψηφιακή μαστογραφία έχει πλέον αντικαταστήσει την αναλογική τεχνική εξαιτίας των πλεονεκτημάτων που προσφέρει καθώς έχει πολύ πιο χαμηλή ακτινοβολία και μεγαλύτερη ευκρίνεια. Ο έλεγχος με τη μαστογραφία θα πρέπει να ξεκινά στην ηλικία των 40 ετών σε γυναίκες χωρίς οικογενειακό ιστορικό.

Υπερηχογράφημα μαστών:  Το υπερηχογράφημα μαστών είναι μία ανώδυνη και με άμεσα αποτελέσματα απεικονιστική μέθοδος με βασικό πλεονέκτημα την έλλειψη ακτινοβολίας και συστήνεται σαν συμπληρωματικός έλεγχος. Οι υπερηχοτομογράφοι νέας γενιάς προσφέρουν υψηλή διαγνωστική ακρίβεια αφού χρησιμοποιούν πιο εξελιγμένες τεχνικές (3D – ελαστογραφία).

Κλινική εξέταση – Ψηλάφηση από ειδικό ιατρό: Είναι εξαιρετικά σημαντικό, οι γυναίκες να υποβάλλονται κάθε χρόνο σε προληπτική κλινική εξέταση μαστών, από ειδικό ιατρό, σε συνδυασμό με τη μαστογραφία.

Σήμερα, 25/10/2023 ανακοινώθηκε η επέκταση του προγράμματος προσυμπτωματικού ελέγχου για τον καρκίνο του μαστού “Φώφη Γεννηματά” στις γυναίκες 45-74, από 50-69 που ίσχυε μέχρι σήμερα.

Υπενθυμίζεται ότι το πρόγραμμα «Φώφη Γεννηματά» απευθύνεται έως σήμερα σε 1,3 εκατομμύρια γυναίκες 50-69 ετών και παρέχει δωρεάν ψηφιακή μαστογραφία, δωρεάν εξέταση σε ειδικό γιατρό και δωρεάν υπερηχογράφημα. Η Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων Δημόσιας Υγείας (ΕΕΔΥ) εξετάζει την αναθεώρηση των ηλικιακών ορίων σύμφωνα με τις νέες ευρωπαϊκές κατευθυντήριες οδηγίες και το αμέσως επόμενο διάστημα θα σταλεί sms και στις νέες δικαιούχους, της ομάδας 45 έως 74 ετών.

Μέχρι τώρα στο πρόγραμμα έχουν συμμετέχει πάνω από 300.000 γυναίκες και έχουν εντοπιστεί πάνω από 15.000 περιστατικά καρκίνου του μαστού, τα πιο πολλά σε πρώιμο στάδιο.

2. Οικογενειακό ιστορικό

Όταν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό, οι γυναίκες θα πρέπει να επισκεφτούν κάποιον ειδικό γιατρό και να ακολουθήσουν τις οδηγίες του. Η ηλικία που θα ξεκινήσουν τη μαστογραφία και/ή άλλες εξετάσεις που ίσως πρέπει να κάνουν μπορεί να διαφέρει. Στις γυναίκες με κληρονομική προδιάθεση (BRCA) ενδείκνυται η μαγνητική μαστογραφία.

Το οικογενειακό ιστορικό είναι εξαιρετικά σημαντικό και εργαλείο πρόληψης, καθώς κληρονομικοί παράγοντες και συγκεκριμένα τα γονίδια BRCA-1 & BRCA 2 σχετίζονται με τον κληρονομικό καρκίνο του μαστού σε κάποιες περιπτώσεις.

Πρόγραμμα δωρεάν γονιδιακού ελέγχου για κληρονομική προδιάθεση καρκίνου μαστού – ωοθηκών

Οι Γυναίκες στην Ογκολογία από το 2015 και μέσα από το Κοινωνικό Ταμείο που ενισχύεται από τους υποστηρικτές των σκοπών μας, έχουμε καταφέρει να κάνουμε εκατοντάδες δωρεάν γονιδιακούς ελέγχους. 

Μάλιστα το τελευταίο πρόγραμμα W4O Hellas – ΑRTE που ολοκληρώθηκε αυτές τις μέρες ως αποτέλεσμα της χορηγίας από τη Μη Κερδοσκοπική Εταιρεία «ARTE» και της υποστήριξης της ιατρικής εταιρείας Genekor Medical S.A. και της εξειδίκευσής της στον τομέα της Μοριακής Ιατρικής, καταφέραμε να καλύψουμε δωρεάν γονιδιακούς ελέγχους για τον έλεγχο παρουσίας μεταλλάξεων γονιδίων BRCA 1/2 σε περιπτώσεις που δεν καλύπτονται από την ηλεκτρονική συνταγογράφηση του ΕΟΠΥΥ.

Οι διαγνωστικές εξετάσεις ογκολογικών βιοδεικτών για τον έλεγχο παρουσίας μεταλλάξεων γονιδίων BRCA 1/2 έχουν ενταχθεί στο Σύστημα Ηλεκτρονικής Συνταγογράφησης από τον Νοέμβριο 2022, ικανοποιώντας ένα πάγιο αίτημα ιατρικής κοινότητας, συλλόγων και ασθενών.

Παρά τη θετική αυτή εξέλιξη, υπάρχουν περιπτώσεις που παραμένουν εκτός κριτηρίων του ΕΟΠΥΥ και σε αυτές τις περιπτώσεις στόχευσε το πρόγραμμα γονιδιακών ελέγχων W4O Hellas – ΑRTE σε γυναίκες σε όλη την Ελλάδα.

3. Αυτοεξέταση του στήθους σε μηνιαία βάση

Η αυτοεξέταση ή ψηλάφηση των μαστών θα πρέπει να γίνεται από τις ίδιες τις γυναίκες, αφού πρώτα εκπαιδευτούν σωστά από τον γιατρό τους. Οι γυναίκες είναι καλό να «μαθαίνουν» το στήθος τους. Αν μια γυναίκα δει κάποια αλλαγή στο στήθος της, αισθανθεί ή πιάσει κάτι περίεργο θα πρέπει αμέσως να απευθυνθεί στον γιατρό της και να μην το παραμελήσει.

Προσοχή: Το ότι κάνετε αυτοεξέταση δεν σημαίνει ότι μπορείτε να παρακάμψετε τον γιατρό σας.

 

Ημ/νια δημοσίευσης: 25/10/2023

Πηγές:

Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας

Κέντρο Καθοδήγης Καρκινοπαθών

Χρήσιμα αναγνώσματα:

Καρκίνος του Μαστού: Σειρά οδηγών της ESMO για ασθενείς

EL-Breast-Cancer-Guide-for-Patients-Greek

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ